Лайикьлу духтир
| 19.06.2013, 22:00 | |
 Иццру духьнайи кас сагъ апIуз чаз айи вари кьувватар, мумкинвалар, аьгъювалар гьяйиф дарди сарф апIурайи, кетIерццнайи инсанарихьна заан жавабдарвал гьисс апIури янашмиш шулайи духтрар ихь арайиъ цIиб адар. Гьациб марцци ва фидакар зегьмет зигурайидарикан сар гизаф йисари Дербент шагьрин туберкулездин диспансерин духтирди лихурайи ихь ватанагьли Мягьямед Гьямзаевра ву. Улихьна йигъари узу дугъахъди гюрюшмиш гъахьунза ва сюгьбат гъубхунза. - Мягьямед Мирзамягьямедович, саб кьадар яш гъабхьиган, инсандиз чан байвахт, жигьилвалин дустар кIваин шулу. Яв гьадму вахтарикан фу пуз шулу? - Дюзди кIурза, варидаризси, узузра гизаф читинвалар алахьунзуз. 6-10 йисан яшнаъ айи йиз тай баярихъди хьадан вахтна колхоздин чюлиъ зегьмет гъизигунза. Мягьсуларин кIулар уч апIбан талитар гъахуйча, йицар ккитIну мярхяриъди шилар зигури, хярариъ укIан гунтIар уч апIури, эпларихъна хури шуйча. Мярхяр алдакиган, дурар за дапIну дюзди дивуз кьувват гьудрубкIруган, яшнан аьхюдариз дих апIури, кюмек ккун апIуйча. Колхоздиъ фициб ляхин ашра, вари жюрйирин кюмек тувуйча. Вари ляхнар ич мялимарин гюзчиваликкди гъахури гъахьунча. Гъагъиди вушра, баяр-шубари гьевеслуди зегьмет зигуйи. Думу йисар сар касдинна кIваълан дурушур. - Урхбахьна гьевес фициб шуйи? - Ич гъулхьан 3-5 километр ярхла айи Жулжагъ, Куркакк гъуларин мектебариз яягъди гъягъюри, хъа 10-пи класс Хючна гъулан мектебдиъ дурхну, кьялан образование гъадабгъунза. Колхоздиъ байвахтна гъизигу зегьметну ва мектебариъ туву тербияйи узуз дюз рякъ улупну. Ургуд йисандин мектебдин урус чIалнанна литературайин мялим Нина Васильевна Нестеренкойи, Хючна гъулан кьялан мектебдин мялимар Якьуб Жамалович Къурбановди (мектебдин директор ва тарихдин мялим), химия дарс киври гъахьи Дмитрий Дмитриевич Варкентинди, математикайин мялим Абрам Юрьевич Хизгиловди узук гьар йигъан дарсарихьна гьязур хьпан гьевес капIуйи, аьгъювалар за апIбахьна гамар алдагъбан мумкинвалихьна жалб апIуйи. Йиз фикриан, зиихъ къайд гъапIу ва жара мялимарин зегьметну узуз 16 йисан яшнаккди 10-пи класс ккудубкIбан ва Дагъустандин мединститутдик урхуз кучIвбан мумкинвал тувну. Гьадму вахтна ич адаш, МТС-дин директорди лихури, Хючнаъ яшамиш шулайи ва учу Табасаран райондин лечобъединениейин кIулин духтир Жамал Мягьмудович Мирзаев айи сад хулариъ яшамиш шулайча. Хулан эйсийиз Иби дайи кIуйи. Дурарира, иллагьки ич адашди, узу кадабгънайи духтирвалин пишейикан гьар йигъан фикрар апIуз гъитуйи, фицики агьалйирин, иллагьки аьзарлуйирин, гъуллугънаъ дийигъувал заан дережайин хушбахтвал ву, кIуйи дурари. - Уву институтдиз 16 йисаъди фици кьабул гъапIну? -Гьадму дюшюш зат кIваълан гъябгъюрдариз. Узу ДГМИ-йик урхуз кучIврудар кьабул апIру комиссияйиз документар хьади гъушиган, дидин секретарь институтдин ректорихьна гъушнийи ва йиз документар кьабул апIуз ихтияр аш вая адарш гьерхнийи. Ректори йиз документар кьабул апIбаз разивал тувнийи. Ачухъди кIурза, институтдик рягьятди кучIвунза ва урхбаъ саб читинвалра адарди думу ккудубкIнура вуза. Гьадму вахтна узу институтдин комсомолин комитетдин членди ва курснан комсомолин тешкилатдин секретарди ктагъну. Узу жямяаьтлугъ вазифйир тамам апIувал институтдиъ нумуна вуди улупури шуйи. Узуз институтдиъ дарсар киву преподавателар-прфоессорар лап аьхю хушниинди кIваин апIури шулза. Рашид Аскеровди, Ибрагьим Шамовди, Иосиф Билаловди, Михаил Нагорныйди ва жарадари студентариз духтирвалин пишейин заан жавабдарваликан гьаммишан ктибтури шуйи. - Институт ккудубкIган учву пай апIури гъахьуншул? - Ав, 1962-пи йисан ДГМИ ккудубкIган, узу багъри Табасарандиз гьаъну. Думу вахтари Дагъустандиъ туберкулез уьзур гизаф тарабгънайи. Райондиъ дидихъди вуйи аьгьвалат хъана читинуб вуйи. Ахтармишариан мялум гъабхьиганси, туберкулез уьзур маларикан, аьхюну пайси ккудурзру хюнйирикан тарабгъурайивал ашкар гъабхьну. Ветеринарарин гъуллугъчйири туберкулездихъди сагъ-саламатвал адру районарин малдарвалин мяишатар агуз ва мал-къара сагъ апIуз гизаф зегьмет харж гъапIну. 1964-пи йисан Дагъустандиъ кьюбпи ражари туберкулездиз аькси цIийи вакцинация гъабхуз хъюгъну. Эвелиан 1-пи, 5-пи, 9-пи классариъ урхурайидариз рубар йивуз хъюгънийи. Туберкулездиан аьзарлуйирин кьадар гизаф вуйиган, республикайин туберкулездиз аькси диспансериз, яшариз дилигну ваъ, хъа вари бицIидариз рубар йивуб лазим вуйиваликан теклиф хьади удучIвунза. Республикайин туберкулездин бицIидарин отделениейин гьадмугандин заведующий Людмила Ивановна Хизриевайи думу теклиф кьабул гъапIнийи. Хъасин гьаму ляхин райондиъ кIули гъубхунча. Гьадмугандин медицинайин гъуллугъчйир – ТIивак гъулаъ Аьгьядов, Хустиль - Аьбдуллаев, Мягьрягъ – Аьбдужалилов, АхьитI – Гьяжиев, ЦIанак – Аьбдусаламов, Сиртич – Султанов, Кюрягъ – Насуров ва гизаф жарадар йишв-йигъ дарпиди гъуларин агьалйирин сагъвал уьбхбан гъаравлиъ дийигъну гъахьну. Ич фидакарвалин зегьметнан натижайиъ, райондиъ туберкулездин гьяракат яваш хьуз хъюбгъну. Гьаму хъуркьувалихъди аьлакьалу вуди Дагъустандин КПСС-дин обкомдин Гьюрматнан доскайик йиз шикил кебхнийи ва узу Дагъустандин обкомдин, Верховный Советдин ва Министрарин Советдин Гьюрматнан доскайиз адагъний. - Мягьямед Мирзамягьямедович, Дербент шагьриъ ва гьаму туберкулездиз аькси районарин арайиъ вуйи диспансериъ филадихъан мина лихурачва? - Дербентдиз 1970-пи йисан кюч гъахьунза. Гьаддихъан мина гьаму диспансериъ фтизиатрди лихураза. Йиз пишекарвалиин вахт гьяйиф дарди зегьмет зигбаз лигну, узуз заан аттестацияйин категория тувна, РД-йин лайикьлу духтир, «РФ-йин здравоохранениейин Отличник» ччвур тувназуз. 1986-пи йисан Москвайин илимдинна ахтармиш апIбан туберкулездин институтдиъ медицинайин илмарин кандидатвализ диссертация гъюбхюнза. Узу ужуб, албагу, дуствал айи коллективдиъ лихбиин гизаф шад вуза. Ляхнин улупбариинди ич коллектив республикайиъ ужударикан саб вуди йицIбариинди йисар ву. Му хъуркьувал гьаму диспансерин кIулиъ гъахьи В.И.Аллахвердовдин, К.ТI.ТIаибовдин ва гьамусяаьтна кIулин духтирди лихурайи Х.Э.Мягьямедовдин кIван марццивалиинди ва намуслувалиинди гъубху ва давам апIурайи ляхникан асиллу ву. Гьамцдар руководителарихъди ва гьамциб мясляаьт айи коллективдин арайиъ лихурайи йиз зегьметну ужудар натижйирра тувра. - Ичв гьар йигъандин ляхин фтихъди аьлакьалу ву? - Йиз гьар йигъандин ляхин стационариъ туберкулез кади дахънайидар сагъ апIуз диш дапIнайи метлеблу гьяракатар гъахбахъди, иццурайидарин сагъламвал ахтармиш апIури, дурар гьаммишан гюзчиваликк гъитбахъди аьлакьалу ву. Мидланна гъайри, учу, ич духтрари, консультация тувбан ляхнизра гизаф вахт сарф апIурача. Дербент шагьриъ ва райондиъ, Кьибла Дагъустандин районариъ гъаврикк ккаувалин ляхин яркьу дапIнача ва диди чан ужудар натижйирра тувра. - Яв пишекарвалин вари гъуллугъ туберкулездихъди аьлакьалуди гъубхунва, дарин? - Ав, фтизиатрияйиъ 52 йисан дилихназа. Йиз фикиран, гьаму вахт агьалйириз уж,вал апIури, халкьдиз хайир кади гъубшну. - Яв хизандикан фу пуз шулвухьан? - Узуз аьхью хизан азуз: 4 ришна 3 бай. Варидари образование гъадабгъна, чпин яшайиш ккабалгна. Лихура ва чпин хизанарихъди яшамиш шула. 15 худул ва 4 гудул ачуз. Гьамусяаьтна 4 худли Москвайиъ ва Санкт-Петербургдиъ вузариъ урхура. P.S. Ич сюгьбатнягъ туберкулездиз аькси диспансерин кIулин духтир Халид Эседович Мягьямедовра гъючIвнийи. Дугъу гьамци гъапнийи: «Мягьямед Мирзамягьямедовичди чан кандидатвалин диссертацияйиъ чав тартиб дапIнайи туберкулездиз аькси препаратариинди иццрудар сагъ апIбан аьнтIикъа къайда ишлетмиш апIувал улупну. Диди, заан тясирлувал апIбахъди сабси, экономикайин хайирра тувра. Гьадму къайда ич диспансериъ гъира ишлетмиш апIурача. Гьамци, Мягьямед Мирзамягьямедовичдин илимдин ахтармиш апIбар гьякьлудар вуйиб гьамусдин деврин ахтармиш апIбари улупну. Гъи думу, Дербентдиъси, РД-йиъ ва РФ-йиъ машгьур вуйи пишекар ву». КIулин духтри туву гьамциб кьиматниин рази духьну, ихь ватанагьли, 1938-пи йисан май вазлин 10-пи йигъан Табасаран райондин Вечрик гъулаъ бабкан гъахи Мягьямед Гьямзаевдиз гележегдиъ сагъу ва ярхи уьмур, ляхниъ хъана артухъ хъуркьувалар хьуб ккун апIидихьа. | |
|
| |
| Просмотров: 1244 | Загрузок: 0 | | |
| Всего комментариев: 0 | |