| Главная » Файлы » "Табасарандин нурар" | [ Добавить материал ] |
Дявдин женгариъ гъахьи гъардшар
| 26.02.2011, 10:47 | |
Гъубшу йисан «Табасарандин нурар» газатдин 52-пи нумрайин машариъ Аьлимягьмед Уьсмановдин ва Аьбдусалам Ханмягьямедовдин «Хючна гъул: тарих, насил ва культура» кIул алди чап дапIнайи макьалайиъ Хючна гъулан агьали Мусаев Гьясан Кьади 1926-1929-пи йисари Къяйтагъдинна Табасаран округдин аьхиримжи Кьадийди гъилихуваликан дупнайи. Дугъан гудул Хючна гъулан агьали Шюкюрин бай Энвер Мусаев, хайлин йисари СССР-ин Яракьлу Кьувватарин жергйириъ офицерди гъуллугъ дапIну, полковникдин ччвур ади пенсияйиз удучIвну, республикайин МЧС-диъ жюрбежюр гъуллугъариъ гъахьну. Гьамус думу Мягьячгъалайин мэрияйиъ жавабдар гъуллугънаъ лихура. Дугъан адаш Шюкюр ва им Къафур Мусаевар 1941-1945-пи йисари Ватандин Аьхю дявдиъ иштирак гъахьну. Гьаз вуш, дурарин ччвурар республикайин ТОКС-ди гьязур апIурайи Гьюрматнан китабдиъ учIвнадар. Учу сатIи гъапIу цIийи мялуматариинди Хючна гъулан тарих хъана девлетлу апIурача. 1987-пи йисан 18-пи авгъустди Брянск шагьриъ яшамиш шулайи дявдин ветеран Иван Петрович Глушковдихьан Энвер Мусаевдиз дуфнайи кагъзиан жикъи мялумат туврача: «Гьюрматлу Энвер Шюкюрович! Яв кагъаз гъадабгъунза, йиз адрес наънан гъабгнуш, мюгьталра духьназа. Узу, дугъриданра, ичв адаш Шюкюр Мурсаловичдихъди 1941-1942-пи йисари Ригъ алабхъру терефнаан, хъа Брянский фронтарин дахилнаъди 13-пи армияйин Уьру Пайдагъ айи ва кьюбпи дережайин Суворовдин орденарин стрелковый дивизияйин Орловско-Хинганский 6-пи полкнан эскерди женгариъ иштирак гъахьунза. Читин вахтар вуйи. Гьюжум апIруганра, учу душмандин гьюжмихьан уьрхруганра йиф дабхънайи дявдин майданариъ гьар йигъан гизаф эскрарин майтар гъузуйи. Ич дивизияйин ветеранарин штаб Днепропетровск шагьриъ, Буденыйдин кючейин 3814 хуларин 35-пи квартирайиъ а, хъа Советдин председатель Буялов Иван Степанович Краснодар шагьриъ К.Любкнехтдин кючейин 165-пи хуларин 42-пи квартирайиъ а. Дугъаз кагъаз бикIай, дугъу ичв военкоматдиз адаш Ватандин аьхю дявдин иштиракчи вуйиб тасдикь апIру удостоверение хътапIиди. Хъа Яракьлу Кьувватарин кIулин архив Подольск шагьриъ а. Дураризра вари мялуматар адарди хьуз мумкин ву, гьаз гъапиш полкарин, дивизйирин кьадар, йихбарин натижайиъ гьар йигъан дигиш шули гъабхьну», - дибикIнайи кагъзиъ. Ватандин Аьхю дявдин иштиракчи, аьхюну чве Мусаев Къафур Мурсалович 1906-пи йисан бабкан гъахьну. 1942-пи йисан январилан 1945-пи йисазкьан фашистарихъди дявдин женгариъ, дяви ккудубкIбахъан октябризкьан Советарин Армияйин жергйириъ гъахьну. Дугъаз кьюб ражну – 1944-пи йисан 11-пи январи ва 1945-пи йисан 4-пи апрели - дявдин майднариъ зийнар гъахьну. Дявдин женгариъ улупу гьунариз лигну, 1945-пи йисан 1-пи майди ва 1945-пи йисан 10-пи майди «За Отвагу» медалариинди ва Верховный Главнокоманудющий, Советарин Союздин Маршал Сталиндин терефнаан шубуб ражари чухсагъул мялум апIбиинди лишанлу дапIна. Мидланна савайи, «За взятие Кенигсберга», «За победу над Германией в ВОВ» ва хъана жара юбилейин медалариинди лишанлу дапIна. Дяви ккудубкIган, саб цIиб вахтна армияйиъ гъуллугъ дапIну, Къафур Мусаев 1945-пи йисан октябрин вазли багъри гъулаз хъадакну гъюру ва Хючна кьялан мектебдин мялимди лихуру. Хайлин йисари гъизигу вафалу зегьметназ лигну, 1945-пи йисан дугъаз «Знак Почета» орден тувру. Къафур Мурсалович 1972-пи йисан кечмиш шулу ва Хючна гъулаъ кивру. Тмуну чве Шюкюр Мурсалович Мусаев 1914-пи йисан Хючна гъулаъ бабкан гъахьну. Думу адаш хътарди аьхю шулу. Шюкюр Мурсаловичди медресейиъ урхуру, 18 йис тамам гъабхьихъан тина Хянягъ ва Хюрикк гъулариъ 1940-пи йисазкьан мялимди гъилихну. 1940-пи йисан октябри Уьру Армияйин жергйириз гъуллугъ апIуз гъадагъуру. Сифте Владимир шагьриъ дявдин частнаъ, хъа 1941-пи йисан майдихъан Брестдин гъалайиъ айи дявдин лагерариъ гъахьну. 1941-пи йисан декабрин вазлизкьан фашистарихъди вуйи дявдин женгариъ иштирак шулу. Москва уюбхюри, дявдин женгариъ айиган, дугъан гагул хлиз зиян апIуру ва, контузия дубхьну, 10 суткайилантIан амрихъна гъюрдар. Гьадмуган думу Казань шагьриз дявдин госпитализ сагъ апIуз гьаъру. 1942-пи йисан январи Шюкюр Мусаев сагъвал давам апIуз Мягьячгъалайиз дявдин госпитализ гьаъру. Гьадму йисан июнди, инвалидвал тувну, думу армияйин гъуллугънаан адауру. Дявдин майднариъ улупу гьунарариз лигну, Шюкюр Мурсалович «За Отвагу», «За оборону Москвы», «За победу над Германией в ВОВ в 1941-1945гг.» ва жара медалариинди лишанлу дапIна. 1942-пи йисан июндин аьхириъ багъри Хючназ гъафи Шюкюр Мурсалович 1943-пи йисан сентябризкьан кохоздин бухгалтерди, хъасин мялимди, 1943-1945-пи йисари Цухдигъ гъулаъ, 1945-1948-пи йисари Гьесихъ колхоздин бухгалтерди гъилихну. 1948-пи йисан думу Хючназ хъадакну гъюру ва 1985-пи йисазкьан халкьдин мяишатдин жюрбежюр гъуллугъариъ лихуру. 1989-пи йисан Шюкюр Мусаев кечмиш шулу ва думу багъри Хючна гъулан накьваригъ фаракьат дапIна. Ватандин дявдин гъийиху иштиракчйириз икрам апIури, дурар гьаргандиз ихь кIваин гъитрухьа. | |
| Просмотров: 1072 | Загрузок: 0 | | |
| Всего комментариев: 0 | |