Сталинграддин женгариъ
| 26.02.2013, 21:53 | |
 Ватандин Аьхю дявдин йисари Хив райондиан фронтдиз 1800-тIан артухъ инсанар гъушну. 1100 касди дявдин майднариъ чпин жанар фида гъапIну. Гъаних душмандихъди гъуху женгариъ хайлин ихь ватанагьлийири игитвал улупну. Дурарин ччвурар гъи ктухуб маракьлу дар. Дурари гьарсари хилиъ яракь ади ихь Ватандин азадвал гъюбхну. Дурарин варитIанна заан метлеб, душмниин гъалиб духьну, аргъаж шулайи насларин кIул,ин гьарган аку зав алди хьуб вуйи. Метлебарра бегьем гъахьну. Варжариинди дявдин иштиракчйир орденариинди ва медалариинди лишанлу дапIну, багъри гъулариз хъадакну гъафну. Амма вахт энгел шуладар, диди чан пай гъадабгъура. Йигълан-йигъаз ветеранарин жергйирра чIикъри шула. Хъа ихь вазифа чIивиди имбудариз гьюрмат апIувал, уьмриан гъушдарикан вуйи фикрар марцциди уьюрхювал ву. Гьарсар дявдин ветеран ухьуз гъийин читин, кучIларина хаинвали агъавал апIурайи девриъ гъюзимбу уьмриз рякъ улупурайи аку хяд, ишигъ ву. Аьхю дявдин женгарикан улхруган, яшлуйирин гафариан ашкар шулайиганси, Сталинграддиъ гъахьи женгар варитIан къурхулудар гъахьну. Душваъ агъзрариинди жигьилар уьмрихъ мягьрум гъахьну. Думу инсафсуз женгнаъ совет эскрари гъалибвал гъадабгъну. Хъа Гъалибвалихъ дурари аьхю кьимат тувну. Дурарин ччвурар кIваин апIуз, дурариз икрам апIуз ккундийзуз. Дурариз, ветеранарин наслариз, гъи варитIан аьхю пешкеш чпин гьунарнакан вуйи фикир ухьу марцциди уьбхюб ву. Дурари чпин веледар, Ватан, ухьу бадали сарф гъапIу кьувватар сабдихьра тевуз шулдар. Гъийин макьалайиъ узуз Сталинграддин гъати женгариъ иштирак гъахьи ихь ватанагьли Мукаилов Малларажав Керимовичдикан улхуз ккундузуз. Думу Хив райондин Фурдагъ гъулаъ бабкан гъахьну. Дяви ккебгъру вахтна Ражав Мукаиловди Аьзербайжандин Баку шагьрин нафтлин буругъариин ляхин апIури гъахьну. Багъри Ватандиин душман хаин духьнайиваликан хабар кубкIу жигьилар тек-бирра гъирагъдиъ гъузундар. Гьаци, Ражав Мукаиловра 1941-пи йисан 8-пи авгъустдиъ Аьзизбеговский райвоенкоматдиан дявдиз гъушну. КIару гьюлин флотдин 7-пи гьюлерин бригадайин 4-пи батальондиъ гъуллугъ апIуз хъюгъру. Амма душмандин гюллди саризра инсаф апIури гъахьундар. 1941-пи йисан ноябрь вазли Ражавдиз, гъутIубкIу снаряддин тики кубкIну, гъагъи зиян гъабхьну. Зиян сагъ апIури, думу Грузияйин Цхалтубо шагьриъ айи госпиталиъ гъахьну. 1942-пи йисан эвелариъ думу хъана Севастополь шагьрин фронтдиз гъушну. Душваъ гъахьи гъагъи женгариъ ихь ватанагьли кIубанвалиинди иштирак гъахьну. Севастополь азад дапIну ихь кьушмар хътакбалан кьяляхъ М.Мукаиловди Волгайин дявдин флотилияйиъ гъуллугъ апIуз хъюгъну. Гьадму вахтна Сталинград бадали гъахьи женгариъра иштирак гъахьну. Ражав Мукаилов ужур пулеметчик вуди гъахьну. Чаз тувнайи табшуругъар тамам апIури, дугъу швнур-сар фашист пулеметдин гюллйириинди гьаргандиз архаин гъапIну. М.К.Мукаилов хъасин Керчь шагьриъ айи десантдин кьушмариъ иштирак гъахьну. Советарин Яракьлу Кьувватарин кьушмарихъди Румынияйизкьан гъушну. Фуну женгариъ гъахьишра, Ражавди чан кIубанвал улупури гъахьну. Дугъан игитваларикан учв лайикь гъахьи «Сталинград уьбхювализ», «Севастополь уьбхювализ», «Кавказ уьбхювализ» медалари, Ватандин Аьхю дявдин II-пи дережайин орденди шагьидвал апIура. Думу гьацира йицIбариинди юбилейин медаларин сагьиб вуйи. 1947-пи йисан Ражав Мукаилов багъри гъулаз хъадакну гъафну. Дявдиан гъафир думу сифте Бакуйин буругъариина лихуз гъушну. Саб вахтна, хизандин багьалувал фикирназ гъадабгъну, эвленмишра гъахьну. 1949-1952-пи йисари Фурдагъ гъулан библиотекайиъ гъилихну. 1952-пи йислан 1968-пи йисазкьан Бакуйин лейтенант Шмидтдин ччвурнахъ хъайи тIилар апIру заводдиъ ляхин апIури гъахьну. Заводдиъ гъилиху йисари М.Мукаиловдин зегьмет швнуб-саб Гьюрматнан грамотйириинди лишанлу дапIна. 1968-пи йисан думу багъри Фурдагъ гъулаз хъадакну гъафну ва «Куштильский» совхоздиъ рабочийди лихуз хъюгъну. Гьяйифки, узуз му игит ватанагьлийихъди таниш хьуб кьисмат гъабхьундар. Думу 1995-пи йисан ихь арайиан гъушну. Малларажавдин уьмрин юлдаш Гьейбат хала Фурдагъ гъулаъ чан бицIину бай Зияудиндин хизандихъди яшамиш шула. Дурари уьмриъ хьур байна кьюр риш аьхю ва тербияламиш гъапIну. Малларажавдин худларинна гудларин сиягьра ярхиб ву. Дурар чпин абайин игитваларикан аьшкьниинди улхури шулу. - Ляхнихьан азад вахтна адашди учуз гьарган дявдин читинваларикан, чпиз алахьу гъагъи дюшюшарикан, совет эскрарин игитваларикан ктибтури шуйи. Думу гизаф жямяаьтлугъдин гъуллугънаъ хьуз ккунир вуйи. Гъуландарин арайиъ дугъаз зурба гьюрмат айи. Гъи дявдин иштиракчйирин кьадар лап бицIиб ву. Дурариз гьюкуматдин терефнаанра хайлин кюмек тувра. Хъа дициб фикир вардариз гъябкъюндар. Гьюкумдрари му месэлайиин фикир апIури амиди гизафдар, гьадму гьисабнаан ич адашра, кечмиш гъахьну. Гафариинди гъи дявдин вахтна зегьмет гъизигу, дявдин иштиракчйирин ачIни гъахьи хпаризра гьациб кюмек тувра. Хъа гьелелиг ич дадайиз гьюкуматдин терефнаан дябкънайиб адар», - къайд апIура Зияудин Мукаиловди. Дявдиъ иштирак гъахьи, дидин къурхулувал, дерд гьисс гъапIу касарин мургувал фикриан кутIубшвбан бадали, фукьан вахт лазим вуш, узуз аьгъдарзуз. Дугъриданра, думу мургувал, гьунар даимлугъ ву: рюгьлувалси, уьмурси, марцци гьиссарси. Учвуз, дявдин иштиракчйир, икрам апIурача ва учвкан вуйи фикрар юкIвариъ гьаргандиз марцциди уьрхидича! | |
|
| |
| Просмотров: 1071 | Загрузок: 0 | | |
| Всего комментариев: 0 | |