Афгъан дявдин кIару йигъар йишвар
| 15.05.2013, 21:53 | |
автор Гьяжимягьямед Гьяжиев  1979-пи йисан Афгъанистандиъ СССР-ин кьушмар аънийи ва маджахедарихъди дяви ккебгънийи. Думу мялум дарапIу дяви 1989-пи йисан февраль вазлин 15-пи йигъазкьан давам гъабхьнийи. Афгъан дявдиъ советарин 620 агъзур эскер иштирак гъахьну. Дурарикан 15 агъзурихьна жигьилар женгариъ гъийихну, 417 эскер чпикан хабар амдарди гъудургну. Думу дявдиъ 4 агъзурна 518 дагъустанлуйири иштираквал гъапIну. Дурарикан 140 эскер гъийихну, 600-диз зийнар гъахьну, шубур жигьил чпикан саб хабарра амдарди гъудургну. Му дявди гизаф кьадар жигьиларин уьмрар, кьисматар чIур гъапIну. Абйир-бабариз, чвйир-чйириз, адахлуйириз аьхю дердер – хажалатар тувну. Гьаму шиклиъ ухьуз рякъюрайи Эфенди Вагьабович Ханмягьямедов 1984-пи йислан 1986-пи йисазкьан Афгъанистандин дявдин гьядисйирин иштиракчи гъахьну. Думу Табасаран райондин Акъа гъул,ан ву. Жулжгъарин кьялан мектеб ккудубкIбан кьяляхъ думу Мягьячгъала шагьриъ медицинайин институтдик урхуз кучIвнийи. Амма 1-пи курс ккудубкIайиз думу дявдин гъуллугъназ гъухнийи. - Учу Ашхабад шагьриъ ерлешмиш дубхьнайи противотанковый экспериментальный батареяйиз гьязур апIбан курсариз гъухнийи, - кIваин апIура Эфенди Вагьабовичди, - думу курсар ккудукIбан кьяляхъ, сержант званиера тувну, учу Афгъанистандин кафари терефнаъ ерлешмиш дубхьнайи Кундузский дивизияйин Ташкурган шагьрин багахь ерлешмиш дубхьнайи 122-пи мотострелковый полкнан противотанковый батареяйиз гьаънийи. Учу душваъ танкариз йивру цIийиди адагънайи ракетйир женгнан шараитариъ ахтармиш гъапIунча. Думуган сержант звание айи узу противотанковый управляемый ракетйирин заставайин начальникди тяйин гъапIнийи, – гъапну Эфенди Ханмягьямедовди. Чаин улуркьу дюшюшарикан ктибтуб ккун гъапIиган, дугъу гьамциб ихтилат ккебгънийи: - Узу женгнан 14 операцияйиъ иштирак гъахьунза. Ич пехотайин батальон Шеберган провинцияйин Шегербан шагьрихьан думукьан ярхла дарди ерлешмиш дубхьнайи. Учуз талибанарихъди женгнан операция гъабхуз амур гъапIнийи. Женг лап гъизгъинуб гъабхьнийи. Му кичIихбаъ гизаф кьадар душмнар тIанкь гъапIнийча. Имбудари уч,инара ижми цIа уьлюбхнийи. Кьувватар, мумкинвалар дураринтIан ич артухъ вуйи. Дурар, учуз йивури, кьяляхъ гъягъюйи. Дурариз йивури хъергнайидар, учу му провинцияйин дериндиз адахънийча. Душваъ ихь дявдин подразделенйирикан, ич взводтIан гъайри, жараб адайи. Кьюб кишлакдин багахьна хъуркьнайи вахтна, учу женгнан операция дебккуз гьязур шулайича. Амма му кишлакариан учуз хабарсузди йивуз хъюгънийи. Учура, зат дидригъди, дурариина цIа уьлюбхча. Мушваъра гъизгъин женг арайиз гъафи. Ич терефнаанра, душмнарин терефнаанра гъийихдар гъахьнийи. Минайин пара кубкIну, йиз дуст Алеша Кузнецовдин шархьлиз яман зиян гъабхьнийи. Зийнар гъахьидарра, гъийихдарра ашра, учу думу бицIи кишлакариъ душмнар агбан гьяракат гъубхча. Думу гьяракат гъабхурайган, саб гъазмайиан йивну, кьюрсана ич эскрар терг гъапIнийи. Душваъ гъузу душмнар вари тIанкь гъапIнийча. Шеберганский операция кIули гъабхбаз лигну, шубур кас «Уьру хяд» орденариинди, имбудар жара, пешкешариинди лишанлу апIуз улупнийи. Амма, гьаз-вуш, аьгъю гъабхьундарчуз – думу орденар учухьна гъуркьундайи. Учкан наан-вуш фициб-вуш тахсир кудубчIвнади хьуз мумкин вуйи. Йиз фикриан, командованиейи амур дарапIди, учу Шеберган провинцияйин дериндиз гъягъювал ич тахсирси гьисаб гъапIну вухьидийи, - гъапи Эфендийи. - Дидин кьяляхъ Мазагашериф провинцияйиъ дивизиондин операция гъабхьнийи. Ич разведкайи туву мялуматариинди, душмнари Мазагашерифдиан жара йишваз яракь ва дявдин сурсатар гъахбанди вуйи. Яракь гъабхуз гъидритувалин амур йиз взводдиз гъапIнийи. Йиз взводдихъди узу душмнар гъюз мумкинвал айи гуриз гъушнийза. Йишван вахт вуйи. Саб кьадар вахт арайиан гъубшиган, гъагъи техникайин сес гъабхьи. Багахьна гъафиган, аьгъю гъабхьунчуз: гъюрайиб ярхи кузов али КАМАЗ вуйи. Думу фти-вуш абцIнайи, машиндиъ айи инсанарин гъарантуйирра аьгъю шуйи. «Му машин яракь гъабхурайиб ву», - хабар тувза йиз багахь хьайи Мамедовдиз. Думу багахь улубчIвуз гъибтча. Лазим вуйи манзилназ гъафиган, инсанарин гъарантуйириз яракьдиан гъивча. Мушвахь юкьур душман йивну гъийихнийча. Машин ахтармиш гъапIиган, кузовдиъ дийихнайи юкьур душман айи. Кабинайиъ фужкIара амдайи – сагъди имбудар гьергнийи. Учу гъибису КАМАЗ ич дивизион ерлешмиш дубхьнайи йишвахьна хъапIнийча. Думу минометарихъди, ДШК пулеметарихъди, минйирихъди ва «Бурь» кIуру английский винтовкйирихъди абцIнайи. Му операцияйин кьяляхъ учуз «Кьягьялвал улупбаз лигну» орденар тувнийи, - давам гъапIу Эфенди Вагьабовичди. - Ханабад шагьрин багахьра гъизгъин операция гъабхьнийи. Душваъ 200 ихь эскри чпин жанар дивнийи. Мура дивизиондин операция вуйи. Йиз взвод Паншетский операцияйиъра иштирак гъабхьну. Аьгьмед –Шагь-Максуддин (дугъаз «Тоншерондин аслан» лакIам тувнайи) гъядягънайи дестйирихъди женгнаъ учIвуб алабхъунчуз. Женг гъабхурайи чюл аьхю цIин ялавназ илтIибкIнийи. Мушваъ ихь подразделенйирианра, Аьгьмед-Шагь-Мксуддин дестйирианра гизаф эскрар гъирмиш гъахьнийи, - аьлава гъапIу Эфенди Вагьабовичди. Э.Ханмягьямедов 1986-пи йисан багъри ватандиз хъадакну гъафну ва Дагъустандин медицинайин институтдиъ урхуб давам гъапIну. Институт ккудубкIбан кьяляхъ (1992-пи йисан) думу гъулаз чан абйир-бабарихьна гъюру ва зегьметнан рякъ Табасаран райондин ЦРБ-йиъ «Медицинайин тяди кюмекнан» отделениейин духтирди лихбалан ккебгъру. 1998-пи йислан гъийин йигъазкьан думу Табасаран райондин ЦРБ-йин терапияйин отделениейиъ духтир-ординаторди лихура. Терапияйин отделениейин заведующий И.Ибрагьимовди дугъан пишекарвалин дережайиз заан кьимат тувра. Аьзарлуйирира дугъан гьякьнаан тярифнан гафар кIура. Ихь ватанагьли, Афгъанистандин цIин ялавнягъ лигим гъахьи кас, бажаранлу духтир Эфенди Ханмягьямедовдиз мюгькам сагъвал, хизандиъ хушбахтвал, тамам апIурайи баркаллу ляхниъ хъуркьувалар хьуб ккун апIидихьа. | |
|
| |
| Просмотров: 1086 | Загрузок: 0 | | |
| Всего комментариев: 0 | |