Валентина Васильевна Асланова Табасаран райондин Хянгъярин кьялан мектебдиъ лихури 43 йис ву, хъа мялимвалин уьмуми стаж – 53 йис. 43 йисан гъизигу чан фидакар зегьметниинди дугъу Хянгъярин кьялан мектебдин мялимарин, урхурайидарин ва гъулан жямяаьтдин арайиъ аьхю гьюрмат гъазанмиш дапIна. Му вахтнан арайиъ Валентина Васильевнайи варжариинди баяризна шубариз илимдин бина дивну, дурариз тербия тувну, чан аьяндар насигьятариинди уьмрин рякъюъ умудлу, дурумлу гамар аладгъуз улупну.
   Мялимвалин пише жилиин инсаният аьмалназ гъафихъан мина айиб ва асас эгьемият айиб ву. Вари деврариъ мялимди жигьил наслиз аьгъювалар, аькьюл, тербия тувну ва тувра. Гизафси баяр-шубари мялимди туву дарсар, дугъан хасиятнан ва инсанвалин лишнар, чпихьна вуйи янашмиш,вал юкIвариъ гьаргандиз уьрхюру. Валентина Васильевнара гьацдар мялимарикан ву. 
   Аьхю яшназ дилигди, дугъу чан уьмрин юлдаш Гьяжимягьямеддихъди гъира мялимвалин баркаллу пише давам апIура. Дугъу дарс киву баяр-шубар гьар йисан райондин УО-йи тешкил апIру математикайин олимпиадйириъ иштирак шула ва пешкешнан йишвар гъазанмиш апIура.
   Дугъу аьгъювалар ва тербия туву баяр-шубари, ихь аьхю уьлкейин жюрбежюр пIипIариъ чпин хизанарихъди яшамиш шули, чпи дагъустандин лайикьлу вакиларси, заан дережайин пишекрарси улупура. Дурари чпин мялим, тербиячи, насигьятчи кIваълан гьархрадар: жюрбежюр машкврарихъди, бабкан гъахьи йигъахъди тебрик апIури, дугъан адресназ баркаллувалин гафар кIура.
   Валентина Васильевнайиз бицIи-вахтна Ватандин Аьхю дявдин гъагъи йигъар алахьну.
   - Узу 1941-пи йисан Белоруссияйин Могилевский областдин Кричевский райондин Павловичи гъулаъ бабкан гъахьунза, - гъапнийи ич сюгьбатнан эвелиъ Валентина Васильевнайи. - Ич дадайин гафариинди, Ватандин Аьхю дяви ккебгъубси, ич адаш фронтдиз гъухнийи. Думу дявдиан кьяляхъ гъафундар.
   Гьадму йисан ич гъул дахил шулайи Кричевский ва жара районар фашистарин лукIвалиъ ахьнийи. Дурари ич гъулаъ швнуб-саб хал, цIа кивну, гъургнийи. Гизаф агьалйир гъийихнийи. Гьергуз шлудар гьергнийи – яркврариз партизнарихьна гъушнийи. Гьергуз дархьидар фашистарин зулмикк ккахънийи. Фашистари учуз зулмар апIуйи, чпихъ лихуз гъитуйи, хъа ипIруб гашу диликIузтIан туври шулдайи.
   1943-пи йисан узу шубуд йисаъ айи бицIи риш вуйза. Мумкинвал гъабхьиш, гашу диликIуз итIуз шлу укIар, укIарин ччивар уч апIуз гъягъюри шуйча. Саб ражну, учу чюлиъ айиваликан аьгъю дубхьну, автоматар хьайи шубур фашист гъафнийи. Дурарихъди аьхю хуйирра хъайи. Учуз, чигъар апIури, дурари завуз автоматариан гъивнийи, хъа ич дадайин йирфариин автоматдин гъундагъ гъивнийи. Дадайин йирфар гизаф йигъари иццури гъузнийи.
   1943-пи йисан чвну, яркврариъ гьараригъ гъяйи кIаж гъатху хьуз хъюбгъиган, ярквраз партизнарихьна гьергну гъягъюз мумкинвал гъабхьнийчуз. Ихь партизнари учу Таганрог шагьриз хътаънийи, - дупну, Валентина Васильевнайин кIван дериндиан ухьт алдабхъу ва, кIул за дапIну, фу вуш гьерхуз ккундиси узухьинди гъилигу. 
   Дугъу 1959-пи йисазкьан Таганрог шагьрин мектеб-интернатдиъ урхуру. Кьялан образование гъадабгъу жигьил шуру сифте крановщицавалин курсар ккудукIуру. Чан дада лихурайи консервйир гьясил апIру заводдин цIийи корпус тикмиш апIруган, гьадму тикилишдиъ крановщицади лихуру – му ляхин бицIиди имидитIан дугъан кIван хиял вуди гъабхьну.
   Сад йислан думу Таганрог шагьриъ ерлешмиш дубхьнайи мялимвалин институтдин математикайин факультетдик урхуз кучIвру. Думу вахтна му институтдиъ ихь ватанагьли, Табасаран райондин Хянягъ гъул,ан вуди жигьил Гьяжимягьямед Аслановра урхуради гъахьну. Институтдиъ гъабхурайи саб жямяаьтлугъ серенжемдиъ дурар таниш шулу. Гьаддихъан мина, жямяаьтлугъ жюрбежюр серенжемариъ кми-кмиди гюрюшмиш шули, дурарин юкIвариъ мюгьюббатдин марцци гьиссар уягъ шулу. Сад йислан, абйир-бабарихьанра ихтияр гъадабгъну, дурари студенческий сумчир апIуру. Гьаддихъан мина гъийин йигъазкьан дурар албагну, чпин арайиъ аьхю гьюрмат уьбхюри яшамиш шула. Гъи дурар шубур шуран абана баб ва йицIур худулин ва хьур гудлин аьхю абана аьхю баб ву.
   Таганрог шагьриъ мялимвалин институт ккудубкIу Аслановар Ростовский областдин Краснопартизанск гъулан кьялан мектебдиз математикайин мялимарди гьаъру. Хьуд-йирхьуд йисан душваъ лихбалан кьяляхъ (1971-пи йисан), Аслановар чпин кьаби абйир-бабарихьна багъри Хянягъ гъулаз гъюру. Гьяжимягьямед Исмяиловичди 15 йисан Хянгъярин кьялан мектебдиз регьбервал тувру, хъа Валентина Васильевна мялимди лихуру. Мялимвалин пише вафалуди тамам апIбаз лигну, думу райондин УО-йин, «Табасаран район» МР-йин главайин, РД-йин ва РФ-йин образованиейин министерствйирин гизаф кьадар гьюрматлу ччвурариз, кьиматлу пешкешариз ва гьюрматнан грамотйириз лайикьлу гъахьну.
   Валентина Васильевнайихъди гюрюшдиз узу Хянгъярин кьялан мектебдиз гъушнийза. Мектебдин директор Бахтияр Амирович Ражабовдихъди, дарснаъ дару ляхнарин тешкилатчи Руслан Мягьямедовдихъди ва мялимарихъди гафар-чIалар гъапIнийза. «Дишагьлийирин машкврахъди аьлакьалу вуйи макьала бикIбаз варитIан лайикьлур Валентина Васильевна ву», - гъапнийи Бахтияр Амировичди.
   Му йигъан дарсар адарди хьпаз лигну, Валентина Васильевна мектебдиъ адайи. Узуна му мектебдин гьюрматлу мялим Эмин Мягьямедшерифович Валентина Васильевнайихьна хулаз гъягъбанди гъахьича. Рякъюъ учуз дугъан уьмрин юлдаш Гьяжимягьямед Исмяилович алахънийи. Думу мектебдиз нубатнан дарсназ гъягъюрайир вуйи. «Валентина Васильевна хулаъ а, учву хулаз гъарахай, хъа узу дарсназ гъягъюрайир вуза», - гъапнийи Гь.Аслановди.
   Учу дурарин хуларихьна хъуркьри, аьхъ,ан кьюб хюни адаъну, дурариз шид тувуз нирихъна хъаърайи Валентина Васильевна рас гъахьичуз.
   - Учву ич хулазди гъарахай, узу хюнйир гьатму рякъюхьна хъаъну, кьяляхъ хъадакидиза,- гъапнийи дугъу.
Учу хулаз гъушча. Дегьлиздигъ газран пичриин айрандикан шур гьязур шулайи. Пичран багахь жилиин айранди абцIнайи сабсана гъазан шур апIуз гьязурди дивнайи. ЦIиб тинаси, раккнихьинди дивнайи столиин гьаму сяаьтна ктабгъу таза кIаму айи гъаб дивнайи.
   Учу, хизандин хулаз душну, столин багахь дивандиин деъча. Чав гъапиганси, Валентина Васильевна кьан дарапIди хъуркьнийи. Ич арайиъ жюрбежюр сюгьбатар, кIваин апIбар, ихтилатар гъахьи. Думу сюгьбатар му макьалайин сабпи пайнаъ тувназа.
 Аьхириъ Валентина Васильевнайи гъийин деврин читинваларикан, политикайин гьялнакан, гъуллугъчйирин дугърисузваларикан ва чан наразиваларикан гъапнийи.
   ВуйиштIан, государствойи Ватандин Аьхю дявдин йисари фашистарин зулмикк гъахьи бицIидариз пособие туври хайлин йисар ву. Валентина Васильевнайи думу пособие улихьна йисари адабгъури гъахьну, хъа аьхиримжи вахтна дугъаз думу туврадар. Думу райондин швнур-сар гъуллугъчийихьна илтIикIну, хъа дурарикан сарира му дюшюшназ фикир тувундар.
   Му дишагьли, 53 йисан жигьил наслиз тербия ва аьгъювалар туву кас, гирамирси гьисаб апIуз шулу. Мугъаз кучIал апIуб абурсуз ляхин ву. Му дюшюш тялукь органари ахтармиш апIуб ва шлубкьан ухди дюз апIуб ккун апIури, жавабдар касарихьна илтIикIурача.