Дявдин разведчик
| 15.05.2013, 22:10 | |
автор Гьяжимягьямед Гьяжиев  Ватандин Аьхю дявдин женгариъ миллионариинди эскрар гъирмиш гъахьну, гьадмутIан цIиб дарди фронтдин далу терефнаъ инсанар гашуна аьхълу гъийихну. Аьхю шагьрар, гъулар дибдиан ккадахьну. Думу дявдин цIин ялав ктрубкIу инсан ихь аьхю уьлкейиъ саки сарра гъузундар. Миллионариинди гъийихдар, чпикан хабар амдарди гъудургдар, сакьат духьну дявдиан хъадакну гъафидарин кур гъахьи кьисматар!!! Мурар вари бейгъуш дявдин кIару хлинцц кубкIну гъахьи бедбахтвалар ву. Думу дердлу йисари, ихь аьхю уьлкейин халкьарин жара вакиларси, дагъустанлуйирра, гьадму гьисабнаан табасаранлуйирра, фашистар дерккбаъ, дурар кьяляхъ гъягъюз гъитбаъ ва дагъитмиш апIбаъ жанлуди иштирак гъахьну. Гьадрарикан сар гьаму шиклиъ ухьуз рякъюрайи Табасаран райондин Имшнигъ гъулан агьали, рягьматлу Гьяжи Жяфарович Жяфаровра ву. ЧIивидарси, гъийихдарра кIваълан гьархну ккундар. Дурарра ихь юкIвариъ, фикрариъ уьрхюз лайикьлу ву. Рягьматдиз душнайидарикан бикIуз читинди ву, фицики дурарихъди машна-машди сюгьбат апIуз шулдар. Гъи чIивиди имбударихъдира сюгьбат апIуз рягьятди дар. Дурар бегьем кьаби духьна: ебхьури, рябкъюри имдар, дявдин дердлу йисари чпиин улуркьу гъагъи дюшюшарикан, чIуру йигъар-йишварикан дурарихьан лап читиндитIан кIваин апIуз шулдар. Му ражну узуз заан къанажагъ ва савадлувал айи кас, ужур сюгьбатчи, чан вари уьмур государствойин жюрбежюр гъурулушарин кIулиъ ади хъапIу, гъи «Табасаран район» МР-йин райондин Собраниейин председателин заместителди лихурайи Жяфар Гьяжиевич Жяфаров сюгьбатназ кьисмат гъахьунзуз. Думу Ватандин Аьхю дявдин жанлу иштиракчи, дявдин инвалид Гьяжи Жяфаровдин аьхюну бай ву. Чан адашди дявдин дюшюшарикан ктитури гъахьи ихтилатар, сюгьбатар Жяфар Гьяжиевичди дафтриъ дикIури гъахьну. Узу, дугъан сюгьбатнаанси, дикIбариан ва чан адашдихьан гъузу документариан саб кьадар мялуматар гъадагъунза. Гьяжи Жяфаров 1917-пи йисан Табасаран райондин Имшнигъ гъулаъ нежбрин хизандиъ бабкан гъахьну. Багъри гъулаъ юкьубпи класс ккудубкIу жигьил 1939-пи йисан СССР-ин Уьру Армияйиз гъуллугъ апIуз гъадагъуру. Сифте дугъу Дальневосточный военный округдин 83-пи полкнан дахилнаъ ади, яркур алдабтIури, ярквран материалар гьязур апIури гъахьну. Ватандин Аьхю дяви ккебгъиган, дугъу 945-пи стрелковый полкнаъ сержантвалин курсар ккудукIуру. Заан дикъатлувал айи эскер разведротайиз гьаъру ва разведчикарин дестейин (отделениейин) командирди тяйин апIуру. 1942-пи йисан думу дахил шулайи взводдин командир Н.Мальцев командованиейин табшуругъ тамам апIурайи вахтна гъакIиган, взводдин командирди Гь.Жяфаров тяйин апIуру. Чан женгнан вазифйир тамам апIури, дугъу Ленинградский фронтдиъ гьунарар улупуру. Гьамушвахъди Гьяжи халуйи ктибту, хъа Жяфар Гьяжиевичди гъибикIу саб дюшюш тувуз ккундузуз. – Учу Ленинградский областдиъ фашистарихьан саб гъул азад апIурайча. Душваъ гизаф кьадар фашистар ерлешмиш духьнайи. Учу гъулаз багахь шлуган, фашистари пулеметариан йивуйи. Ахтармиш гъапIиган, учуз гъулан багахь тикмиш дапIнайи дотариан йивурайиб аьгъю гъабхьичуз. Мушваъ ихь гизаф эскрар терг гъахьнийи. Ич ротайин командир Егоровди думу дотар тIуркIуз амур гъапIнийи. Йиз взводдиан кьюрсана эскрар (разведчикар) гъадагъну, жиниди дотарихьна гъушча. Чвурхури, амбразурйириз багахь гъахьича. Ихтиятди, сабдихъди саб гатIахьури, думу дотариъ гранатар гъутIуркIча. Узуна йиз юлдаш Ермошкинди командирин табшуругъ тамам гъапIча. Хъа ич шубурпи юлдаш, Анатолий, амбразурайиан йивну гъакIнийи. Дугъура амбразурайиъ гранат ипнийи, хъа думу гъутIубкIиганси дайи. Жин духьнайи йишв,ан кIул азабгиган, дугъаз гъивнийи. Саб герендилан, гьадму дотдин далу терефнаанди удучIвну, фашист гьергри гъяркъюнзуз. Узу дугъаз дийигъ, кIури, чIигъ гъапIнийза. Йиз чIигъназ жаваб вуди, фашистди узуз гъиву гюлле йиз ликрик кубкIнийи. Узу алдакза. Йиз зийниз дилигди, маш асизди жилиин дахъну, гьергну гъягъюрайи фашистдиз гъивнийза. Мина хъуркьу йиз юлдшари фашист гъидиснийи. Ликриз гъабхьи зийниан гизаф ифи гъябгъювал себеб вуди, мушвахь узу амриан гъушнийи. Сабпи кюмек тувну, йиз юлдшари узу полевой госпитализ хътаънийи, - дибикIна Жяфар Гьяжиевичдин тетраддиъ. Гьяжи халу Эстонияйин ва Латвияйин ругар фашистарихьан марцц апIбан женгариъра жанлуди иштирак гъахьну. Чав улупу гьунарариз лигну, думу «Машгьурвалин III дережайин ордендиинди», «Ватандин дявдин II дережайин ордендиинди», «Ватандин дявдин I дережайин ордендиинди», кьюб ражну «Жюретлувал улупбаз лигну», жара медалариинди лишанлу гъапIну. Ленинградский фронтдин кьушмарин командующий Советарин Союздин маршал Говоровдихьан ва 250-пи гвардияйин стрелковый полкнан командир генерал Маскаликдихьан тярифнан грамотйир а. Гьяжи Жяфаровдиз дявдин йисари шубуб ражну гъагъи зийнар гъахьну, госпиталариъ сагъ апIбан кьяляхъ думу хъана фронтдиз хътакури гъахьну. 1944-1946-пи йисари дугъу 20-пи гвардейский стрелковый полкнаъ гъуллугъ гъапIну. Дугъу Советарин Армияйиъ гъуллугъ апIувал 1946-пи йисан ккудубкIну. Дявдин кьяляхъ йисари Гь.Жяфаров Табасаран райондиъ гъулан мяишат за апIбиин машгъул гъахьну. 1947-1952-пи йисари думу Дмитриевдин ччвурнахъ хъайи колхоздин председателди гъилихну. 1953-пи йисан Табасаран райондиз уьлкейин меркездиан геолого-разведывательная экспедиция гъафнийи. Экспедицияйин метлеб заан Табасарандиъ табиаьтдин девлетарин мяднар айивал ахтармиш апIувал вуйи. Райондин кIулиъ айидари, дурариз лазим вуйи кюмек тувбан бадали, Гьяжи Жяфаров экспедицияйихъди гьаъру. 1957-1962-пи йисари думу Свердловдин ччвурнахъ хъайи колхоздин председателди лихуру. Мушваъра дугъу, нумуналуди ляхин апIури, чак кайи бажармиш,вал улупуру –колхоз улхьан жергейиз адапIуру. Ватандин Аьхю дявдин 2-пи группайин инвалид, персональный пенсионер Гьяжи Жяфаров 1993-пи йисан аьхиратдиз гъягъюру. Гьяжи Жяфаровди чан уьмрин юлдаш Мелекдихъди ургур велед (Ханагъа, Гюльпери, Жяфар, Зюгьра, Аьбдулкьадир, Агъабег, Тажудин) аьхю ва тербияламиш гъапIну. Дурариз 62 худларна гудлар а. Гьяжи халуйин баярикан аьхюрсир Жяфар ву. Дугъу чан вари уьмур госудаствойин жавабдар ляхнариз сарф гъапIну. Вазифйир тягьна ктарди, нумуналуди тамам апIури хьпаз лигну, думу райондин, республикайин ва уьлкейин жюрбежюр гъуллугъарин кIулиъ айидарин теерфнаан гизаф кьадар пешкешариинди ва гьюрматнан грамотйириинди лишанлу дапIна. Жяфар Гьяжиевичди чан уьмрин юлдаш Фазилатдихъди урчIвур велед аьхю ва тербияламиш гъапIну, дурариз заан образование тувну. Дурарикан гьарсари халкьдин мяишатдин жюрбежюр цирклариъ нумуналуди чпин вазифйир тамам апIура. Жяфранна Фазилатдин сар бай, Ислам, чан гъуллугънан вазифйир тамам апIурайи вахтна террористарин хил,ан уьмриан гъушну. 2011-пи йисан 72367-пи нумрайиккди удубчIву РФ-йин Президентдин Указдиинди, Исламдиз «Жилирвалин орден» тувну (йикIувалин кьяляхъ). Гьяжи халуйи ва миллионариинди гьацдар игитари Ватандин Аьхю дявдиъ улупу гьунарар вахтнахьан кутIушвуз хьидар. Гъит, ихь юкIвариъ думу дявдин игитарихьна айи гьюрмат кам дарибшри. Ихь наслариз ислягь завар, аку гележег ва шаду уьмур кьисмат ибшри. | |
|
| |
| Просмотров: 1207 | Загрузок: 0 | | |
| Всего комментариев: 0 | |